Op komst: ‘Canon van het Nedersaksisch veur elke Nederlaander’ en meer speerpunten op Symposium Nedersakisch van 14 oktober
Een hiele riegel taelspecialisten en aandere vakkundigen prissenteerde him op Nedersaksisch symposium 4 in Assen, Kunstcafé Schurer, veurbi’je zaoterdagmiddag. As altied gong dat onder veurzitterschop van vaaste veurzitter Jurr van Dalen vlot, wiels die veurof alvast nuumde dat echt meer Nedersaksisch op de regio-omroepen neudig is. En now volgt veur hiel Nedersaksië en wieder in de wereld een tal symposium-uutkomsten. De Canon van et Nedersaksisch komt d’r an mit echt de alderveurnaemste biezunderheden. D’r is vule meer steun neudig veur et Nedersaksisch mit naeme in ‘t peblieke domein en… misschien was Bernlef behalven dichter / zanger en stammelid van de Friezen dat ok van de Saksen. Zo zol annemelik wezen kunnen dat hi’j et was die et Ooldsaksische heldenepos Heliand dichtte (830 n. Chr.). Dat laeste moet neffens spreker-onderzuker Redbad Veenbaas in een soorte van koproduktie van geleerden van de kloosters van Werden en Fulda west hebben.
Iesselakedemie-taelkundige van eerder Philomène Bloemhoff tekende et kader uut van heur Canon van et Nedersaksisch en gong in op de alderveurnaemste punten. De tetaole ‘reeks’ van onderwarpen zal nog veur et aende van et jaor verschienen. Kenners Henk Nijkeuter en Chris Canter behaandelden veurnaeme aspekten van de Nedersaksische literetuur deur de ieuwen henne en bepleitten meer studie en overdracht ok in saemenwarking mit specialisten over de greens. Mitwarker van de Radboud Universiteit Arjan Sterken gaf een beeld van de kenmarken van Nedersaksische volksverhaelen en pleitte veur meer onderzuuk, wiels Harrie Scholtmeijer, as taelkundige verbunnen an de Overiesselakedemie, ingong op een tal volksverhaelkundige aspekten in et Overiessels Woordeboek. Emeritus van de Radboud Universiteit Roeland van Hout gaf een taelsociologisch beeld van mit naeme Limborgs en Nedersaksisch. Hi’j leut ok zien hoe hi’j him taelbeleid veurstelde veur de kommende tied wat et Limborgs anbelangt, en hi’j wees ok op et te grote verschil in overhiedsteun veur et Limborgs in vergelieking mit et Fries. Pensioneerd taeldocent Henk Bloemhoff leut o.e. zien hoe d’r in taelkundig opzicht in et Nedersaksisch gien lettergrepen ‘inslikt’ wodden mar hoe onbeklemtoonde lettergrepen zoas in lopen, huzen een klinker missen en zonuumde assimilaosie ondergaon. Mar de schriefwieze blift voluut; dus gien Hoolt’n veur et dörp Holten mar Hoolten. Ok is et verschil in Nedersaksisch en Hollaans van et type hoes of huus – huis gien kwessie van verschoeven van ui naor uu en dan naor oe zoas in de media wel steld is, mar krek aandersomme. Aj’ wat an taelzorg en -promosie doen kan et eigenlik niet zonder aorig wat taelige aachtergrondkenns, zo was zien heufdstelling.
In de midden van et pergramme hul taelkundestudent Romy Dekker een interview mit Overiesselakedemie-veurzitter Annet Westerdijk. Et moet echt beter mit de regionaole omroepen wat betreft gebruuk van en et ommedaenken veur de regionaole tael. Ok Twentse taelpermoter Adrie Hemmink wodde bevraogd: zi’j verzorgt wekeliks een Twents kertiertien bi’j Radio 1Twente, mar ok in Twente kan meer en beter. Popelaire pergrammes bin neudig, mar taelinstituten as de Overiesselakedemie kun inhooldelike aachtergrond leveren, en doen dat uut de aord ok al waor et kan.
Veur een hiel biezundre ofsluting zorgde literetuurspecialist Henk Nijkeuter mit een kotte indrok van et kommende boek over en mit wark van de grote Drent uut et verleden dr. Jan Naarding. Et tal bezukers was een dikke dattig. Alle bi’jdregen zullen verschienen in Jaorboek Nedersaksisch 4. Ankem jaor september / oktober is et volgende symposium, diels in de vorm van een lustrumviering.
Eind mei 2023 verschenen: Heliand In het Nederlands
Na de publicatie van de Heliand-vertalingen in het Sallands van Hellendoorn en die in het Stellingwerfs, en na de nieuwste uitgave van de Oudsaksische tekst door dr. Timothy Sodmann, is eind mei 2023 ook de nieuwste vertaling in het Nederlands verschenen. Net als de vertalingen in Sallands en Stellingwerfs is ook deze vertaling zo dicht mogelijk bij de Oudsaksische tekst gebracht. Auteur: dr. Jan Nijen Twilhaar, m.m.v. dr. Henk Bloemhoff, drs. Marc Brinkhuis en drs. Evelyn Ligtenberg. UItgever is ook in dit geval Koninklijke Van Gorcum in Assen. Aantal bladzijden 264. Prijs: 30 euro. https://www.vangorcum.nl/product/100-529_Heliand (met bestelmogelijkheid).
JAORBOEK NEDERSAKSISCH 3 (2022): PAS VERSCHENEN
Haost alle lezings op et Nedersaksisch symposium van 16 september 2022 in De Nieuwe Kolk in Assen bin bi’j mekeer brocht in et ni’jste Jaorboek Nedersaksisch. Et is pas verschenen, en dat is bi’j Stichting Sasland, in saemenwarking mit Pumbo.nl in Zwaag.
De riegel begint mit de Grunninger schriefster Ingeborg Nienhuis. Zi’j vertelt o.a. over heur schrieversaachtergronden en heur Grunninger boeken Hoeze Toenbaauw en Schoem of De voarende Zoltkamper. Naotied schreef ze nog et scenario van de Grunninger film Schoem, die dit jaor uutkomt.
Stellingwarver dichter Willem Jan Teijema tekende veur de twiede bi’jdrege an et boek. Disse van Donkerbroek ofkomstige dichter brengt een riegel eigen gedichten in et Stellingwarfs.
Ok Twents dichter en historikus Dick Schlüter brengt een keuze uut eigen poëzie. Dick het grote bekendhied, onder aanderen deurdat hi’j Provinciedichter van Overiessel west het (2011-2013) en ok stadsdichter van Enschede (2021-2023).
Aachterhoeker auteur Joop Hekkelman brengt inkelde van zien verhaelen en gedichten in zien streektael. Hi’j is o.e. kollumnist en docent Aachterhoeks.
Harrie Scholtmeijer is onder aanderen onderzuker van de Nedersaksische streektaelen in Overiessel en is daorbi’j verbunnen an de Overiesselakedemie. Hi’j vertelt over et wark van de West-Overiesselse doomnies Pieter Heering en Hermannus Schuurmans uut de jaoren 1883 en 1910. Zi’j maekten in heur vertellings gebruuk van et Nedersaksisch uut heur omgeving, en dat gebeurde benaemens in de dialogen.
’Krijgt de Taalatlas van Oost-Nederland na 60 jaar toch nog een vervolg?’ vragt Philomène Bloemhoff heur of naor anleiding van een riegel nog niet uutgeven taelkaorten die aenlik heurd hadden bi’j perf. Klaas Heeroma zien Taalatlas van Oost-Nederland en aangrenzende gebieden. Veur heur pensioen was disse schriever / spreker projektleider streektael an de Iesselakedemie in Zwolle.
Bert Groenewoudt is archeoloog en senior-onderzuker laandschop Rijksdienst voor het Cultureel Erfgoed. Tegere mit mitauteurs Jan Willem de Kort en Stijn Heeren brengt hi’j een beschouwing angaonde Heidense tafrelen in Twente. De betekenis van de recent ontdekte pre-Christelijke cultusplaats bij Hezingen. De kristianisering was gien kwessie van inkelde jaoren, mar duurde ieuwen en ieuwen, zo stellen de auteurs. Archeologische voonsten getugen.
Ofbelinge: Missionaorissen zoas Lebuinus en Liudger perbeerden de Saksen te bekeren, mit valen en opstaon. Schoeleplaete van J.H. Isings (‘Ludger predikt in de Groninger Gouwen, 785’).
Ommeraek interessaant is ok Arjen Sterken zien bi’jdrege ‘De Ambigue Doden: Naolopers en heur onzekere alliantie in Noord-Nedersaksische volksvertellings’. Hi’j geft o.a. een beeld van hoe deurverteld wodde dat bepaolde doden nao heur verstarf om een bepaolde reden nog even in de gewone wereld weerommekwammen. Sterken is docent en promovendus bi’j Vergeliekende Religiewetenschoppen an de Radboud Universiteit in Ni’jmegen.
An et aende van de symposiumdag wodden de ni’jste Heliand-vertaelings in et Nedersaksisch prissenteerd. De iene is in et Sallaans, deur Jan Nijen Twilhaar, de twiede in et Stellingwarfs, deur Henk Bloemhoff. Toegelieke wodde ok Timothy Sodmann zien ni’je uutgifte van de Ooldsaksische Heliand-tekst zels prissenteerd (Heliand. De Oudsaksische tekst).
Jan Nijen Twilhaar gaot in zien uutienzetting in op de perblematiek van et vertaelen van de Heliand-tekst in Nedersaksisch van now. Vergeliekenderwieze kommen daor uutienlopende opvattings bi’j an de odder. Nijen Twilhaar is pensioneerd hogeschoeleheufddocent (Hogeschool Utrecht); onder meer is hi’j Book Reviews Editor Nederlandse Taalkunde (Dutch Linguistics).
Henk Bloemhoff was tot zien pensioen hogeschoeleheufddocent Nederlaans (NHL Stenden Hogeschool) en eerder onder meer taelkundige veur et Stellingwarfs. In dit jaorboek gaot hi’j krek as Nijen Twilhaar ok in op ‘e Heliand, mar dan heufdzaekelik op ‘e Stellingwarver vertaeling. Mar veurofgaond geft hi’j ri’j ommedaenken an de vraoge tot hoeveer in Nederlaand et Ooldsaksisch bruukt west hebben moet. As anwiezings beschouwt hi’j de spiegeling van de Oold- en Nedersaksische klaankontwikkelings in een tal plaetselike taelvariëteiten van vandaege-de-dag.
Anvullend in et boek bin nog twie extra bi’jdregen opneumen. De eerste is die van Henk Nijkeuter, heufd ofdieling kollekties en pebliek bi’j et Drents Archief, Rieksarchivaris in Drenthe en gemientearchivaris van Assen. Nijkeuter gaot in op biezunderheden van Drenthekenner Jan Naarding zien vertaelwark van de Reynaert in et Drents. Disse bi’jdrege verscheen eerder in de Ni’je Drentse Volksalmenak. Henk Bloemhoff sluut disse dadde oflevering van Jaorboek Nedersaksisch of mit een bespreking van Tsead Bruinja zien ‘eerste bloemlezing van de Nederlandse poëzie’. Die bespreking komt ok in Roet. Drents letterkundig tiedschrift jg. 45 (2023), winternommer 22-23.
Niet in dit jaorboek verscheen de tekst van de video-bi’jdrege van Ingrid Rembold, ‘Reflections on the Saxon Heliand’, om een technische reden. De lezer kan liekewel veul geweerwodden uut heur artikel ‘The Christian message and the laity: the Heliand in post-conquest Saxony’, in N. Edwards, M. Ni Mhaonaigh en R. Fletchner (red.), Transforming Landscapes of Belief in the Early Mediaval Insular World and Beyond [etc.]. Turnhout: Brepols, 2017. Dr. Ingrid Rembold is docent Middelieuwse geschiedenis an de universiteit van Manchester. Heur proefschrift van 2014 wodde in 2018 uutbrocht mit as titel Conquest and Christianization: Saxony and the Carolingian World, 772-888 [etc.] Cambridge: Cambridge University Press. Disse studie zol invloedriek wodden.
Spietig genoeg kon dr. Timothy Sodmann niet mitdoen an et symposium en zo kon hi’j ok niet bi’j de prissentaosie van zien ni’jste Heliand-uutgifte wezen. As alternatief veur zien veurneumen tekst ‘De Heliand als kunstwerk’ kuj’ et beste de inleiding van zien ni’je boek lezen (zie hierboven).
Technische gegevens van et Jaorboek Nedersaksisch 3 (2022): groot fermaot, 133 pp., pries € 38,50. Et boek kan besteld wodden op boekenbestellen.nl, mar ok bi’j de plaetselike boekwinkel en via bol.com.
NI’JSTE OFLEVERING NIEDERDEUTSCHES JAHRBUCH OK INTERESSAANT VEUR NEDERLAANS PEBLIEK
In november van ’t veurbi’je jaor verscheen jaorgaank 2022 (145) van et Jahrbuch van de Verein für niederdeutsche Sprachforschung. Et is een biezunder nommer, allienig al vanwegens et uutvoerige overzichtsartikel van Hermann Niebaum over de verholing Nederlaans – Nederduuts in “Vom sprachlichen Kontinuum zu dessen Auflösung an der Staatsgrenze. Über das komplizierte Verhältnis von Niederländisch und Niederdeutsch in Geschichte und Gegenwart”. Butendat bin d’r nog drie bi’jdregen in disse Jahrbuch-oflevering daor in Nederlaand de neudige belangstelling veur anneumen wodden mag. Dat bin “Grammatikalisierung im Raum? Zu Variation und Wandel des Definitartikels in den niedersächsischen Dialekten Groningens und Drenthes” deur Jeffrey Pheiff, “Niederländisch-niederdeutscher Sprachkontakt in ostfriesischen und emsländischen Briefen des 19. Jahrhunderts” deur Andreas Krogull en, zeker ok biezunder, “The survival of Dutch in seventeenth-century Hamburg: the testimony of a merchant family’s letters” deur Marijke van der Wal. Info van de uutgever kuj’ vienen op https://www.verlagsgruppe.de/produktdetails/product/niederdeutsches-jahrbuch-145-2022.html
Heliand-vertaelings in Sallaans en Stellingwarfs verschenen, liekas de ni’jste edisie van de Ooldsaksische grondtekst
In et laeste diel van et Nedersaksisch symposium van 16 september 2022 wodden drie ni’je publikaosies prissenteerd: Heliand in het Sallaands, vertaeling van de Ooldsaksische tekst deur Jan Nijen Twilhaar, en de weerscheide Heliand in ’t Stellingwarfs, van de haand van Henk Bloemhoff. Toegelieke verscheen ok Heliand. De Oudsaksische tekst, ni’jste edisie deur Timothy Sodmann. Meer hierover op de webstee van de uutgever: https://www.vangorcum.nl/zoeken?q=heliand
Veur een aorige impressie van et symposium > https://www.klaasvanderkamp.nl/nieuws-4/2022/rol-predikanten-streektaal. Meer over etzelde symposium, dat ok bekend staot as ‘Mannefestaosie Nedersaksische literetuur en tael’, kiek wiederop op disse bladziede.
Symposium Nedersaksisch en presentatie Heliand-vertalingen op 16 september 2022
Op 12 februari 2021 werd online de Mannefestaosie Nedersaksische literetuur gehouden. Het was een groot succes, met nationale en internationale deelnemers uit het Nedersaksische vakgebied, met veel belangstellenden en naderhand met heel veel ‘terugkijkers’. Terugkijken is nu nog mogelijk op de pagina ‘Archief’ van onze Sasland-website.
Op 16 september 2022 is opnieuw een Mannefestaosie Nedersaksische literetuur en tael gehouden. De manifestatie was bedoeld voor mensen die zich bezighouden met of geïnteressseerd zijn in de kennisontwikkeling en -verbreiding van het Nedersaksisch in brede zin.
Deze keer stond de manifestatie voor een deel in het teken van nieuwe vertalingen in Sallands, Stellingwerfs en Drents van de Oudsaksische Heliand. Het ochtendgedeelte was deels gewijd aan de Nedersaksische literatuur van onze tijd.
De Heliand is een religieus episch gedicht over het leven van Jezus Christus. Het werd geschreven in het Oudsaksisch, omstreeks het jaar 825. De naam Heliand, die overigens pas in 1830 door geleerden aan het gedicht werd toegekend, is Oudsaksisch voor het Duitse en Nederlandse ‘heiland’ of ‘redder’. De Heliand is het enige omvangrijke gedicht dat in het Oudsaksisch is overgeleverd. Het bestaat uit 5983 allitererende verzen en is niet compleet.
Het programma was als volgt:
9:30 Inloop, met koffie, thee, koek of cake
10:00 Welkom en start programma
10:05 – 10:15 Inleiding door dagvoorzitter Jurr van Dalen
10:15 – 10.30 Ingeborg Nienhuis vertelt over haar romans en gedichten in het Gronings
10:30 – 10:45 Willem Jan Teijema brengt een aantal van z’n Stellingwerfse gedichten en vertelt erbij
10:45 – 11:10 Lezing Harrie Scholtmeijer (Overijsselacademie): ‘Twee streektaalschrijvende dominees uit de Kop van Overijssel’
11:10 – 11:25 Joop Hekkelman vertelt over zijn proza in het Achterhoeks Nedersaksisch
11:25 – 11:50 Lezing Philomène Bloemhoff (zelfstandig onderzoeker): ‘Krijgt de Taalatlas van Oost-Nederland na 60 jaar alsnog een vervolg?’ [geannuleerd wegens ziekte)
11:50 – 12:05 Twents dichter Dick Schlüter, stadsdichter van Enschede, vertelt uit en over zijn werk
12:05 – 13:00 Lunch
13:00 – 13:10 Opening tweede gedeelte: over en in verband met de Heliand, de jongste Heliand-vertalingen in het Nedersaksisch en de nieuwe Oudsaksische editie
13:10 – 13:35 Lezing Bert Groenewoudt (Rijksdienst Cultureel Erfgoed): ‘Archeologische aanwijzingen voor het voortbestaan van pre-Christelijke cultusplaatsen en gebruiken in Noord- en Oost-Nederland’
13:35 – 14:00 Lezing Ingrid Rembold (Universiteit van Manchester; per video): ‘Reflections on the Saxon Heliand and Stellinga’
14:00 – 14:25 Lezing Tim Sodmann (gepensioneerd directeur Landeskundliches Institut Westmünsterland): ‘De originele Heliand als kunstwerk’ [Is door omstandigheden vervangen door een lezing van Arjan Sterken, getiteld: De Ambigue Douden. Nåloupers en höär unseakere alliantsy in nourdsassiske volksvortellingen]
14:25 – 14:45 Pauze
14:45 – 15:10 Lezing Jan Nijen Twilhaar (zelfstandig onderzoeker): ‘De niejste Nedersaksische vertaelings van de Heliand’ (Sallands, Stellingwerfs, Drents)
15:10 – 15:35 Lezing Henk Bloemhoff (zelfstandig onderzoeker): [eerdere lezingtitel vervangen door:] ‘In de Middelhof van et Ooldsaksisch: an de haand van de variëteiten van Vriezenvene, Dalfsen, Hasselt, Epe en Niekark’
15:35 – 16.30 Afsluiting met aansluitend hapje en drankje
Locatie: Theater De Nieuwe Kolk, Van Gorcum Zaal, Weierstraat 1, Assen
Datum: 16 september 2022
Samenstelling van het programma: Henk Bloemhoff (Stichting Sasland), Henk Nijkeuter (Drents Archief), Sonja Geurts (uitgever Cultuur & Historie, Uitgeverij Koninklijke Van Gorcum) en Esther Langelo (publiciteitsmedewerker, Uitgeverij Koninklijke Van Gorcum)
EERDER VERSCHENEN:
JAORBOEK Nedersaksisch 2 (2021)
In et eerste diel van dit jaorboek staon op ien nao alle bi’jdregen an de Mannefestaosie Nedersaksische Literetuur van 12 feberwaori 2021 (‘Zoom-konfereensie’). Dat bin:
- Bi’j wieze van inleiding (Henk Nijkeuter en Henk Bloemhoff)
- Nedersaksische literatuur in het kört (Henk Nijkeuter)
- ’t Exotische van de eigen streek (mit een fragment uut Moenen) (Chris Canter)
- Goeie kunde die mit me mitreizen blift… (veurdracht over de eigen schrieveri’je – mit romanfragmenten) (Johan Veenstra)
- Eerste keus uut mien verhoalen en gedichten (Tonko Ufkes)
- Gedichten in ’t Nedersaksisch van Gællemuun / Genemuiden (Jannie Bakker)
- Een paar gedichten in ’t Aachterhoeks veur de Mannefestaosie Nedersaksische Literetuur (Derk Jan (Dick) ten Hoopen)
- Wied weg en toch kort bie! (Keuze veur de Mannefestaosie Nedersaksische Literetuur; Veluws van Heerde) (Jan van Leeuwen)
- Gedichten in het Twents en Sallands (met toelichting) (Laurens ten Den)
- Die Bentheimer Plattdeutsch-Bewegung öffnet sich nach Westen (Helmut Lensing)
Et twiede diel beslat vuuf biezundere artikels:
- Taal en cultuur in vertaling: de Heliand (Jan Nijen Twilhaar)
- Van de taal van het Rentenboek van het Olde Beghijnenhuis naar het Zwols van nu (Evert van den Berg en Philomène Bloemhoff)
- Nieuwe evidentie voor de Westfaalse expansie (Harrie Scholtmeijer)
- Vrij gebruik van Limburgs en Nedersaksisch in het regionaal en lokaal bestuur: een aanbeveling (Henk Bloemhoff en Roeland
van Hout) - Die grenzüberschreitende Niederdeutsch-Bewegung in den Jahren nach dem Zweiten Weltkrieg Weltkrieg in der Region Emsland/Grafschaft Bentheim und den östlichen Niederlanden (Helmut Lensing)
Tal bladzieden: 148. Pries: € 35,80. Te bestellen op
https://www.boekenbestellen.nl/boek/jaorboek-nedersaksisch-2-2021
‘Wegens succes geprolongeerd’: Mannefestaosie Nedersaksische literetuur ok now nog te zien
Op 12 feberwaori wodde de Mannefestaosie Nedersaksische literetuur holen, in de vorm van een Zoom-konfereensie. As alternatief veur een gewoon symposium was de ‘mannefestaosie’ via live stream te volgen. Zoe’n 120 kiekers keken naor et 3,5 ure durende pergramme, wiels laeter, tot 1 april 2021, meer as 3200 kiekers et zaggen of et nog es bekeken. Vier filmpies mit Nedersaksische auteurs uut et pergramme wodden tot 1-8-2021 al meer as 200 keer bekeken via sasland.nl. De Mannefestaosie is ok now nog te zien – in twie dielen, en dat is op de Archiefbladziede van oonze webstee.
Dit was et pergramme
Schrievers en dichters vertellen over hoe ze beschouwen en warken, en ze laoten patten uut heur wark heuren. Et bin: Chris Canter (Drenthe), Johan Veenstra (Stellingwarf), Tonko Ufkes (Grunninger Westerkertier), Jannie Bakker (West-Overiessel), Derk Jan (Dick) ten Hoopen (Aachterhoeke), Jan van Leeuwen (Oost-Veluwe) en Laurens ten Den (Twente). Specialist Nedersaksische literetuur dr. Henk Nijkeuter van et Drents Archief geft een helikopterbeeld van de Nedersaksische literetuurontwikkelings. Dr. Helmut Lensing (Greven, Benthem) geft inzicht in naoorlogse ontwikkelings an weerskaanten van de greens en over kontakten over en weer, en perf. Doreen Brandt (Uni Ooldenborg/Oldenburg) vertelt over heur ni’je leeropdracht Nederduutse literetuur. Veurzitter is Jurr van Dalen, techniek: Disco-n-action.
De manifestatie had als doel de Nedersaksische literatuur voor het voetlicht te brengen, als bijzonder en voornaam onderdeel van de cultuur van het noorden en oosten van Nederland. Het programma richtte zich op beleving en kwaliteit en had ook oog voor de toekomst van de Nedersaksische literatuur. Die literatuur is heel divers, zowel qua genres als variëteiten van het Nedersaksisch. Er was ook aandacht voor de ontwikkeling van de Nedersaksische / Nederduitse literatuur in Noord-Duitsland.
Programma:
13.00 Binnenkomst van sprekers
13.35 Welkomstwoord door Jurr van Dalen (voorzitter)
13.40 – 13.55 Helicopterview op de Nedersaksische literatuur door dr. Henk Nijkeuter (Drents Archief, Assen)
13.55 – 14.05 Chris Canter, afkomstig uit Nieuwleusen (Ov.), over en met zijn Drents proza.
14:05 – 14.25 Johan Veenstra, prozaïst, dichter, columnist; schrijver van 28 boeken in het Stellingwerfs, waaronder acht romans. Veenstra vertelt over het ontstaan van zijn werk en leest romanfragmenten voor
14.25 – 14.45 Tonko Ufkes, Groningen, vertelt over en leest eigen poëzie en proza in het Gronings. Hij won de Nederduitse Freudenthal-pries 2019
14.45 – 14.53 Pauze
14.53 – 15.35 Dichters uit Salland / West-Overijssel, Twente, Achterhoek en Veluwe over en met eigen werk
14.53 – 15.03 Jannie Bakker (Genemuiden, West-Overijssel))
15.03 – 15.13 Derk Jan ten Hoopen (Achterhoek)
15.13 – 15-23 Jan van Leeuwen (Oost-Veluwe)
15.23 – 15.35 Laurens ten Den (Twente)
15.35 – 15.45 Dr. Helmut Lensing (Greven, Bentheim) gaat in op de Nedersaksische literatuur na WO aan beide zijden van de grens, en op de vroege contacten over en weer. Titel lezing: ‘Die Bentheimer Plattdeutsch-Bewegung öffnet sich nach Westen’.
15.45 – 16.05 Actueel onderzoek Nederduitse / Nedersaksische literatuur. Dr. Henk Nijkeuter vertelt over de positie en huidige studie van de Nedersaksische literatuur en introduceert de nieuwe hoogleraar Nederduitse literatuur, mevrouw prof. dr. Doreen Brandt. Zij is werkzaam in Oldenburg (Niedersachsen). Mevrouw Brandt zal ingaan op haar onderzoeksterrein. Dat betreft de Nederduitse literatuur in Duitsland. In hoeverre kunnen de literair-historische studie in ons Nedersaksië en de ontwikkeling van onze Nedersaksische literatuur profiteren? In hoeverre kunnen Nedersaksische onderzoekers en studenten uit Nederland meedoen in de onderzoekspraktijk in Oldenburg?
16.05 – 16.10 Aankondiging Jaorboek Nedersaksisch 2 (Henk Bloemhoff)
16.10 Afsluiting
De Mannefestaosie was een vervolg op et Nedersaksisch symposium van september 2019 (‘Entjes-symposium’). Idee, saemenstelling en veurbereiding: Sonja Geurts, Henk Nijkeuter en Henk Bloemhoff. Mit daank an literair tiedschrift Oader, Stichting Overijsselacademie en Stichting Stellingwarver Schrieversronte veur eerdere steun, en dat gelt ok veur: Philomène Bloemhoff, Jan Nijen Twilhaar en Harrie Scholtmeijer.Techniek: Peter Zuidhof / Disco-n-action.nl.
Ni’jste Nedersaksische boeken van Sasland of deur Sasland ondersteund:
Pas verschenen: Jaorboek Nedersaksisch 1 (2020)
Dit is de inhoold:
Lezings van et Nedersaksisch symposium van 13 september 2019 in Zwolle:
Bi’j wieze van inleiding (Henk Bloemhoff) Trefwoorden: Nedersaksisch in een notendop – Driemaandelijke Bladen – Hendrik Entjes – Marianne Entjes – Rens Bod – Jaorboek Nedersaksisch
De sociolinguïstiek van het Nedersaksisch (Harrie Scholtmeijer) Trefwoorden: Hendrik Entjes – Van Haeringen – Westfaalse Expansie – Hollandse Expansie – Vriezenveen – Vriezenveens – K.H. Heeroma – streektaalliteratuur – Kampen – Keuls – Noordrijn-Westfalen – C.B. van Haeringen – G.G. Kloeke – taalverandering – taalsituaties – vernederlandsing
Is het Vriezenveens Twents? (Jan Nijen Twilhaar) Trefwoorden: H.L. Bezoen – Enschede – Twente – Vriezenveen – “dialect” – Salland – Sallands – Twente – Twents – Kampen – Zwolle – Wijhe – Deventer – Raalte – Dalfsen – Ommen – Hellendoorn – verkleinwoorden – …mtien in plaats van …mpien
Professor Entjes, het Nedersaksisch Instituut en de regio (Philomène Bloemhoff-de Bruijn) Trefwoorden: Hendrik Entjes – Nedersaksisch Instituut – Nedersaksisch – IJsselacademie – TONAG – RND – Hermann Niebaum – “scholle”
Maor wat is nou Nedersaksische literatuur? (Henk Nijkeuter) Trefwoorden: streektaalliteratuur –Drenthe – Drents – Peter van der Velde – K.H. Heeroma – tijdschrift Roet – tijdschrift ’t Swieniegeltje – tijdschrift Twijspaalk – tijdschrift Oeze Volk – Maandblad Drenthe – Martin Koster – Marga Kool – (streek)taalactivisme – cultuurtaal – literatuurvisie – Drentse beweging – Turf Jenever Achterdocht – propagandamiddel – kleine literatuur – literaire kritiek – Literair Kwartier van de RONO – boekbesprekingen – Gerri(e)t Willems/J.R. Westerhuis – G.Kleis/Schokland – Jan Veenstra – Roel Reijntjes – Ab Drijver – Gerard Stout – Ben van Eysselsteijn
Van Entjes naor Dalfsen en de westgreens van ’t Ooldsaksisch (Henk Bloemhoff) Trefwoorden: Hendrik Entjes – Westfaals – Westfaalse breking – klinkerverhoging – Stellingwarfs – K.H. Heeroma – A.R. Hol – Nedersaksisch Instituut – Drents Woordenboek – Stellingwarfs Woordeboek – streektaelliteretuur – H.J. Bergveld – kursus Stellingwarfs – J. Broekhuysen – Zelhem – West-Overiessel – Veluwe – dialektgrammatika – J.J. Spa – Ph. Bloemhoff-de Bruijn – Dalfsen – Ommen – Twente – Zwolle – Apeldoorn – Runen – Riessen – J. Kristen – Huzen (’t Gooi) – (jongere) umlaut – Ooldsaksisch
Aandere artikels:
Amparte Nedersaksische woorden. Eenderweggens, meerderweggens of völderweggens (Lex Schaars en Philomène Bloemhoff-de Bruijn) Trefwoorden: woordenschat Nedersaksisch – WALD – Overijssel – Gelderland – bijwoorden – samenstellingen met -weggens/-waegens – morfologie
De taal van de kelonietoeften uit Willemsoord (Philomène Bloemhoff-de Bruijn) Trefwoorden: Maatschappij van Weldadigheid – Vrije koloniën – Willemsoord – Cecilia Kloosterhuis – Kolonietaal – Hollands – Saksisch – Nedersaksisch – Noordwolde – Nieuwe tongval – Oorspronkelijke tongval – 18de en 19de-eeuwse Hollandse spreektaal – Nederlands met een regionaal tintje – desperado-koloniën
[Op de pagina ‘Archief’ van deze website staan de geluidsfragmenten die bij dit artikel horen]
Stellingwarfs van Donkerbroek: opmarkings over taelstruktuur en taelgebruuk in de 19de ieuw. Naor anleiding van et egodokement van Zander Jacobs Klooster (1820-1906), now in boekvorm (Henk Bloemhoff) Trefwoorden: Donkerbroek – Donkerbroekemers – Drents – Grunningers – Fries – taelgebruuk doe en laeter – taelgreens Stellingwarfs – doe, dow, ie, i’j (pers. vn.) – biezundere woorden – vaaste verbienings – morfologische eigenschoppen – syntaktische eigenschoppen, in et biezunder dat-zinnen en heufdzinsodder in de bi’jzin – laandverhuzeri’je – ooldere Stellingwarver taelperblemen in de schrieveri’je en in de vremde – 19de en vroege 20ste invloed van et Nederlaans – Stellingwarfs ‘is wat minder’; “verachting” van et Stellingwarfs – “Boers” – “Boerenfries, Boezenfriezen” – H.J. Bergveld – G.G. Kloeke – A. Sassen – J.H. Popping – S.L. Brug – H.K. Schippers – brieveri’je van lektor Sipma – Stellingwarver Schrieversronte
Overigens: besprekings, ankondigings
Karl Sauvagerd, “De Tied blif Baas”. Ausgewählte Texte und ein Lebensbild. Studien und Quellen zur Geschichte des Emslands und der Grafschaft Bentheim. Band 3. Een uutgifte van de Heimatfreunde Neunenhaus e.V. Neuenhaus, 2019 [mit toelochtende aachtergrondteksten van Verena Kleymann, Helmut Lensing en Dieter Stellmacher] (Henk Nijkeuter en Henk Bloemhoff) Trefwoorden: Karl Sauvagerd: aachtergrond en zien ontwikkeling – helikopterview van zien schrieveri’je, m.n. in dit boek
Henk Bloemhoff and Nanne Streekstra m.m.v. Ronny Keulen en Arjen Versloot, Basisboek Historische taalkunde van het Nederlands. Met afzonderlijke aandacht voor het Brabants, Fries, Limburgs, Nedersaksisch, Vlaams en Zeeuws. [Basis Book: Historical Linguistics of Dutch], Groningen, Holland, Uitgeverij [Publishers] kleine Uil Educatief, 2015, 391 pages (review by Jacob J. Spa)
Technische details van et Jaorboek: Groot fermaot, 96 bladzieden; uutgeven deur de Stichting Sasland i.s.m. www.boekenbestellen.nl. Via die webstee is et ok te koop en ok via de boekwinkel. Et boek is eerste helte november 2020 verschenen. Pries: € 32,-.
In september 2020 is verschenen: Introduction to Dutch Low Saxon. Language and Literature – ‘Nedersaksisch op wereldschaole’
Zommer 2019 verscheen Nedersaksisch in een notendop. Inleiding in de Nedersaksische tael en literetuur. Auteurs, ere deskundigen en uutgeveri’je Van Gorcum in Assen leek een vertaeling in et Engels bepaold van belang. Vertaeler van de Grunninger universiteit Hans Veenkamp leverde die, in de meitied en zommer van 2020, in wisselwarking mit de auteurs (H. Bloemhoff, Ph. Bloemhoff-de Bruijn, J. Nijen Twilhaar, H. Nijkeuter en H. Scholtmeijer). Et boek verscheen in et laest van september 2020 en is veural veur internationaole studenten, expats en aandere ni’je inkommelingen van belang, liekas veur niet-Nederlaanstaelige onderzukers en gewone belangstellenden waor dan ok op ‘e wereld (198 blz., pries € 26,50). Meer info: https://www.vangorcum.nl/product/100-366_Introduction-to-Dutch-Low-Saxon-Language-and-Literature